Θα πρέπει πρώτα να διευκρινίσω την ιδεολογία μου. Δεν είμαι σίγουρος σε τι πιστεύω. Μου αρέσουν τα βιβλία του Χα Τζουν Τσανγκ (Ha Joon Chang), και πιστεύω πως θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό ανάγνωσμα για όλους. Το 23 things, που έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά ως 23 αλήθειες, είναι θαυμάσιο. Έχω διαβάσει και το Bad Samaritans. Με βάση αυτά, νομίζω ότι θα μου άρεσε ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς, με το κράτος να παρεμβαίνει και να ενισχύει τους μικρούς επιχειρηματίες, και να κρατάει μερικές σημαντικές στρατηγικές επιχειρήσεις, όπως η ΔΕΗ και μάλλον και ο ΟΤΕ. Νομίζω δηλαδή ότι είμαι υπέρ της οικονομικής πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας του 1975-1980. Ο μπαμπάς μου και ένας συνάδελφος μου λένε ότι είμαι σοσιαλδημοκράτης, αλλά δεν τα πηγαίνω καλά με τις ταμπέλες.
Οι γονείς μου έχουν ψηφίσει ανά περιόδους ΚΚΕ Εσωτερικού, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία. Εγώ, για λόγους που θα αναφέρουμε άλλη φορά, είχα δικαίωμα ψήφου σε βουλευτικές εκλογές πρώτη φορά το 2009. Αν είχα πάει, θα είχα ψηφίσει ΠΑΣΟΚ (με βαριά καρδιά), αλλά βαρέθηκα και δεν πήγα. Σε όλες τις μεταγενέστερες βουλευτικές εκλογές, ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ (όχι με ιδιαίτερα ελαφριά καρδιά). Στο δημοψήφισμα ψήφισα όχι.
Για λόγους που θα καταλάβετε αν διαβάσετε τις 23 αλήθειες, πιστεύω ότι θα ήταν πολύ καλό βήμα το να πάμε σε εθνικό νόμισμα, να βγούμε απ’ το Σένγκεν και την Ευρωπαϊκή Ένωση, και να κλείσουμε τα σύνορα, όπως ήταν πριν το 1992.
Από τα 19 κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές, τα υποψήφια να ψηφίσω είναι ΣΥΡΙΖΑ, Λαϊκή Ενότητα, ΕΠΑΜ και Ένωση Κεντρώων. Θα ασχοληθώ εκτενώς με αυτά παρακάτω. Για 14 από τα υπόλοιπα, ισχύουν οι αποτρεπτικοί λόγοι που έχω γράψει παλιότερα, ενώ το τελευταίο, η Δημιουργία Ξανά, μπαίνει επίσης στην κατηγορία «ευχολόγια χωρίς να μας λένε πώς θα επιτευχθούν οι ευχές», αν και νομίζω πως έχει κι άλλα προβλήματα.
ΣΥΡΙΖΑ
Αυτό που με χαλάει στο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ότι έκανε μεγάλα, ασυγχώρητα λάθη, ούτε ότι υπέστη κατά κράτος ήττα. Είναι προς τιμήν του αυτά. Όταν το μόνο που ξέρεις να λες είναι «Μάλιστα κυρία Μέρκελ», είναι δύσκολο να κάνεις κάποιο μεγάλο λάθος. Και είναι επίσης προς τιμήν κάποιου να παραδέχεται τα λάθη του.
Αναγνωρίζω επίσης στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ότι στη διάρκεια της θητείας της ξεκαθάρισε το γεγονός ότι οι «εταίροι» μας είναι στυγνοί εκβιαστές της κατωτάτης υποστάθμης. Θα κάνετε ό,τι σας λέμε, αλλιώς σας κλείνουμε τις τράπεζες.
Το πιο μεγάλο λάθος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν, πιστεύω, ότι δεν κατήρτισε σχέδιο δημιουργίας εθνικού νομίσματος. Αντίθετα, ήδη από πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου, ο Βαρουφάκης έβγαινε και έλεγε ότι δεν διαπραγματευόμαστε τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ. Γεια σας κύριε σπιτονοικοκύρη, θα ήθελα να συζητήσουμε να μειώσουμε το ενοίκιο· κοιτάξτε όμως, ξεκαθαρίζω από τώρα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να φύγω και να πάω σ’ άλλο σπίτι. Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτή η διαπραγμάτευση;
Όπως ήδη είπα, δεν με πειράζει τόσο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε αυτό το λάθος. Ασυγχώρητο βέβαια, αφού ο Σκαπέρδας τα είχε εξηγήσει αυτά από το 2011, αλλά όλοι μας έχουμε κάνει ασυγχώρητα λάθη στη ζωή μας (εκτός από αυτούς που δεν έπραξαν). Αυτό που με χαλάει είναι ότι συνεχίζουμε τώρα τα ίδια. Δεν γίνεται να φύγουμε απ’ το ευρώ γιατί θα πεθάνει κόσμος από την πείνα. Δεν γίνεται να πάμε σε εθνικό νόμισμα γιατί θα υποτιμηθεί 30 φορές. Δεν γίνεται να χρησιμοποιήσουμε τα 20 δις ευρώ μετρητά που υπάρχουν στο νομισματοκοπείο γιατί τότε οι Βρυξέλλες θα τυπώσουν νέα χαρτονομίσματα και θα θέσουν τα παλιά εκτός κυκλοφορίας, οπότε τα 20 δις ευρώ θα είναι άχρηστα (αυτό το είπε ο Μάρδας, και κανείς δεν του την είπε εκτός απ’ τον Καζάκη).
Όποτε λοιπόν συζητάμε για εθνικό νόμισμα, οι απαντήσεις είτε είναι αόριστες και αστήριχτες (γιατί θα πεθάνει κόσμος από την πείνα; γιατί το εθνικό νόμισμα θα υποτιμηθεί 30 φορές;), είτε είναι καταφανώς ανοησίες.
Προσέξτε, δεν λέω ότι δεν θα πεθάνει κόσμος από την πείνα ή ότι δεν θα έχουμε άλλες συνέπειες. Μπορεί να κινδυνεύουμε από εμπάργκο, από σαμποτάζ ξένων μυστικών υπηρεσιών, από πόλεμο, ή απλώς από έλλειψη ικανής παραγωγής να μας θρέψει. Δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι κανένας δεν έχει βγει να εξηγήσει σοβαρά ότι τόσες είναι οι εξαγωγές μας, τόσες οι ανάγκες μας, τόση η εγχώρια παραγωγή μας, και επομένως προκύπτει ένα έλλειμμα αδύνατο να καλύψουμε οπότε θα χρειάζεται αυστηρή δίαιτα για δύο χρόνια. Όχι, αντί για σοβαρές αναλύσεις και επιχειρήματα έχουμε ένα ταμπού. Αν κάναμε την ΧΨΩ κίνηση θα βγαίναμε απ’ το ευρώ και θα ερχόταν το τέλος του κόσμου, οπότε αυτό δεν γίνεται, τέλος της συζήτησης. Ως καχύποπτος που είμαι, είναι φυσικό να υποψιάζομαι ότι αν όντως το να πάμε σε εθνικό νόμισμα ήταν καταφανώς απαγορευτικό, τότε δεν θα είχαν καμιά δυσκολία να επιχειρηματολογήσουν· οπότε το ότι είναι τόσο ταμπού είναι ένδειξη ότι η αποχώρηση από το ευρώ είναι εφικτή και ότι κάποιοι προτιμούν να μην γίνει η συζήτηση.
Έτσι, το μόνο όφελος που βλέπω από την ψήφο στο ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι αποτρέπεται το να βγει η ακόμα χειρότερη Νέα Δημοκρατία. Όμως επί 35 χρόνια ψηφίζαμε το άθλιο ΠΑΣΟΚ για να μη βγει η ακόμα χειρότερη ΝΔ ή τούμπαλιν, και αυτό τελικά δεν μας έβγαλε σε καλό. Ας διδαχτούμε κάτι απ’ αυτή την 35ετία κι ας μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη.
Λαϊκή Ενότητα
Έχω ακούσει να λέγεται ότι ο Λαφαζάνης δεν είναι ρεαλιστής και ότι πετάει κοτσάνες, αλλά όμως δεν τον έχω ακούσει (δεν βλέπω καθόλου τηλεόραση και δεν ακούω ραδιόφωνο και διαβάζω ελάχιστες ειδήσεις στο Ίντερνετ). Κρίνω, προς το παρόν, μόνο από την ιδρυτική διακήρυξη της ΛΑΕ, την οποία βρίσκω καλογραμμένη και πειστική. Νομίζω λοιπόν ότι προτιμώ κάποιον που έχει μια καλογραμμένη διακήρυξη από το ΣΥΡΙΖΑ «ψηφίστε μας γιατί έχουμε ωραίο αρχηγό».
Υπάρχει όμως ένα σημείο που δεν μ’ αρέσει η διακήρυξη. Λέει ότι θα λύσουμε το ελληνοτουρκικό με ειρηνικό διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου. Αυτό μου θυμίζει το ΣΥΡΙΖΑ, που θα έλυνε το ελληνικό με καλοπροαίρετη διαπραγμάτευση στη βάση της αλληλοκατανόησης. Δε λέω, κι εγώ με αλληλοκατανόηση και ειρηνική διαπραγμάτευση προσπαθώ να λύνω τα προβλήματα στη ζωή μου, αλλά ούτε τις πόρτες μου αφήνω ξεκλείδωτες ούτε αποκλείω ποτέ τη μάχη. Και για να μην αποκλείσω τη μάχη, πρέπει να κρατάω τα όπλα μου σε καλή κατάσταση. Αυτές λοιπόν οι αριστερές ιδέες του ότι τα πάντα θα λυθούν με το διάλογο με φοβίζουν.
ΕΠΑΜ
Η ιδρυτική διακήρυξη του ΕΠΑΜ μοιάζει πολύ με τη διακήρυξη της Λαϊκής Ενότητας, με τη διαφορά (εκτός του ότι δεν πετάει κοτσάνες για τα ελληνοτουρκικά) ότι γράφτηκε τέσσερα χρόνια πιο πριν. Θα πρέπει να διδαχτούμε κάτι από το γεγονός ότι και το κείμενο του Σκαπέρδα και το κείμενο του Καζάκη είναι τετραετίας και ισχύουν σήμερα ακριβώς όπως τότε. Θα ήταν καλό να μη συζητάμε πάλι τα ίδια το 2019.
Το πρόβλημα του ΕΠΑΜ το έχω αναφέρει και παλιότερα: ο Καζάκης σχεδόν σε κάθε άρθρο του επιμένει πως όποιος διαφωνεί με τις απόψεις του είναι είτε ηλίθιος είτε προδότης. Επίσης, ενώ το ΕΠΑΜ ξεκίνησε ως αγωνιστικό κίνημα ανατροπής, νιώθω πως με το να συμμετάσχει στις εκλογές (που κατηγορούσε ότι είναι παρωδία) έδωσε το μήνυμα ότι είναι κόμμα εκλογών, με αποτέλεσμα ο αγώνας ανατροπής να μπει σε δεύτερη μοίρα. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν βέβαια η κάθοδος στις εκλογές του 2012 με τον Παπαθεμελή. Εν κατακλείδει, το θεμελιώδες πρόβλημα του ΕΠΑΜ είναι ότι είναι ένα συγκεντρωτικό one-man show. Παρόλα αυτά, έχει μια σχετικά καλή εικόνα, ενώ το τηλεοπτικό του σποτ είναι αξιόλογο (δίνω σημασία σε αυτά γιατί αν κάποιος, όπως αρκετά αριστερά κόμματα, δεν μπορεί να κάνει σωστό μάρκετιγκ, αυτό είναι ένδειξη ότι δεν μπορεί να πετύχει μια οργανωτική δομή που να μπορεί να παραγάγει μια καλή εικόνα ή μια καλή διαφήμιση, οπότε δεν θα μπορέσει να πάει και πολύ μπροστά).
Ένωση Κεντρώων
Ψηφίσαμε ΠΑΣΟΚ. Μνημόνιο. Ψηφίσαμε Νέα Δημοκρατία. Μνημόνιο. Ψηφίσαμε ΣΥΡΙΖΑ. Μνημόνιο. Ψηφίσαμε όχι στο μνημόνιο. Μνημόνιο. Είναι λοιπόν προφανές ότι δεν έχει καμιά σημασία τι ψηφίζουμε. Οι εκλογές είναι παρωδία, είναι επίφαση δημοκρατίας. Αν κάποιος θεωρεί ότι οι εκλογές δεν είναι υποκρισία, θα ήθελα να μου πει ποιο υποθετικό γεγονός θα έπρεπε να συμβεί το οποίο θα σήμαινε ότι οι εκλογές είναι υποκρισία.
Αφού δεν έχει καμιά σημασία τι ψηφίζω, ίσως θα ήταν καλή ιδέα να ψηφίσω κάποιον πραγματικά γελοίο ώστε να συμβολίσω την απαξίωσή μου. Γιατί την αποχή, το άκυρο και το λευκό πολύ βολικά τα αγνοούν από τις μετρήσεις, ενώ η Ένωση Κεντρώων θα καταλάβει έδρες στη Βουλή.
Καταλαβαίνω ότι ίσως μια τέτοια ψήφος θα ήταν συναισθηματική. Ίσως όμως και να μην ήταν. Στην υποθετική περίπτωση που βγάζαμε Λεβέντη με 90%, ο συμβολισμός θα ήταν πολύ έντονος: θα έδειχνε ότι δεν είμαι μόνο εγώ που διαχωρίζω τη θέση μου από την εξουσία, αλλά είναι και πολλοί άλλοι, και αυτό θα ήταν έναυσμα για να ξεκινήσει μια ζύμωση που μπορεί κάποτε να οδηγούσε στην ανατροπή.
Ένα άλλο πρόβλημα αυτής της επιλογής είναι ότι δεν είμαι σίγουρος ότι και οι άλλοι που θα ψηφίσουν Λεβέντη το σκέφτονται έτσι. Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι κάποιοι θα ψηφίσουν Λεβέντη επειδή θεωρούν αξιόλογα αυτά που λέει (π.χ. ότι θα χτυπήσουμε τη διαφθορά και μετά οι καλοί Ευρωπαίοι θα δουν ότι γίναμε κι εμείς καλοί και θα μας βοηθήσουν), αλλά όμως φαίνεται ότι έτσι είναι.
Σχετικά αναγνώσματα: